فرش زنجان
یكی از قدیمیترین و مرغوبترین فرشهای كشور در گذشته فرش قلتوق زنجان بوده است
استان زنجان یكی از قطبهای فعال قالیبافی در سطح كشور است. قالی در استان زنجان، به جهت نحوه بافت و مواد اولیه مصرفی آن و همبسته با نوع طرح و نقش آن به چند دسته تقسیم میكنیم. در وهله اول در استان زنجان از گذشته بسیار دور یك نوع قالی شبیه به خرسك در منطقه قیدار با رج شمار بالا و یك پود كلفت تهیه میشده است كه در این نوع فرش پود نازك استفاده نمیشده، در حقیقت سنتیترین فرش دستبافت استان محسوب میشود، كه اكثر روستاییان با بافت این نوع زیرانداز آشنایی كامل داشتهاند.
البته در حال حاضر نیز تعدادی از خواهران روستایی به بافت این نوع قالی مبادرت مینمایند. نوع دیگری از قالی كه خاص استان زنجان بوده است، قالی با نقش «شاه بلاغی» و غلط ماهی، كه هر دو نقشه به شكل ذهنی اجرا میگردیده و از نظر كیفیت از خرسكهای اولیه ریزتر بافته میشود ولی از نظر مرغوبیت، نوع نقشه اجرایی كیفیتی لازم را ندارند.
این نوع بافته در زنجان طرفداران مخصوص به خودش را دارد و كسانی كه استطاعات خرید فرشهای ریزبافت را ندارند از این نوع قالیها خریداری میكنند كه از نظر قیمت در سطح پایینتری هستند. رایجترین نوع قالی پشمی در استان زنجان نوع فرش دستبافت طرح افشار با رج شماره حدود 30 الی 40 رج می باشد، این نوع قالی ریزبافت، وارداتی بوده و از آذربایجان غربی وارد استان زنجان شده است.
صنعتگران قالیباف در شهرستانهای زنجان و طارم، گرماب و روستاهای تابعه آن بیشتر این نوع قالی را تولید میكنند. حدود 50 الی 60 سال است كه این طرح وارد قالی زنجان شده است كه در حقیقت یك نوع شكل بسیار انتزاعی است كه در حقیقت 5 طرح ماهی است، با رنگهای مختلف، كه با هم تركیب شدهاند و به شكل یك نقش واحد در فرش تكرار میشوند.
بافندههای این نوع قالی، بیشتر ساكنین شهر زنجان میباشند كه از تولید این بافتهها رضایت كامل داشته و از نظر فروش نیز بازار خوبی دارند. ناگفته نماند كه در نقشه فرشهای زنجان باز هم نقوش وارداتی مشاهده میشود كه این نقوش شامل: نقشه شاه عباسی، گل فرنگ، شكارگاه، شطرنجی و غیره هستند كه از استانهای دیگر به زنجان وارد شده است و دلیل ورود این نقشها، علاقه به ایجاد تنوع در نقش، بین بافندهها بوده است.
استان زنجان یكی از قطبهای فعال قالیبافی در سطح كشور است
لازم به توضیح است كه این نوع قالیها از فروش بسیار خوبی برخوردار هستند. به دلیل وجود نیروی فراوان، ارزان و ماهر در سطح استان زنجان، از حدود 50 سال پیش قالی ابریشم با نقشههای قم و كاشان بین تولیدكنندگان زنجان رایج شده است و تاجران فرش ابریشم، تعداد زیادی از صنعتگران ماهر و بیكار و غیر فعال استان را تحت پوشش تولید انواع قالی ابریشم قرار داده است و به دلیل استعداد شگرف هنرمندان قالیباف زنجانی و همچنین درآمد خوب این نوع قالی نسبت به سایر فرشهای موجود تولیدكنندگان این نوع قالی افزایش چشمگیری یافتند.
ناگفته نماند كه تولیدكنندگان قالی ابریشم در زنجان از نظر كیفیت، مرغوبیت تولیداتشان با تولید قالیهای استانهای قم، اصفهان و كاشان قابل رقابت میباشد. در بعضی از مواقع حتی با كیفیت بیشتر و بهتر قابل ستایش و ارزشگذاری به هنر تولیدكنندگان این استان میباشد. قالیهای استان زنجان، به غیر از قالی ابریشم، از چاههای پنبهای خامه پشمی تهیه میشوند.
مقداری از این پشمها در خود استان و در روستاها توسط اهالی ریسیده و رنگرزی میشوند و مقدار اعظم مواد اولیه مصرفی از تبریز و كاشان تهیه میشود. رنگرزی در مناطق تولید قالی متأسفانه به صورت شیمیایی صورت میگیرد كه زمینههای ایجاد تحول و تبدیل رنگرزی شیمیایی به گیاهی توسط مدیریت صنایع دستی استان مهیا گردیده است.
نقوش سنتی و قدیمی قالی زنجان در تعداد زیادی از روستاهای استان از جمله منطقه قلتوق، بیدگینه و ابهر از رواج خوبی برخوردار است. با این توضیح كه یكی از قدیمیترین و مرغوبترین فرشهای كشور در گذشته نه چندان دور، فرش قلتوق زنجان بوده است كه خوشبختانه در حال حاضر نیز سابقه خود را حفظ نموده است و تولیدكنندگان این منطقه همچنان به تولید قالی سنتی با رج شماره حدود 25 تا 28 میپردازند.
|