گلیم سیرجان
این نوع گلیم که به شیرکی پیچ مشهور است درمنطقه سیرجان بافته می شود.در این گلیم برعکس اقسام دیگر گلیم که پود در آن هاباعث شکل گیری محصول می شود پود هیچ نقشی دربافت آن نداردو فقط تارهارابه یکدیگر متصل کرده و باعث درگیری نخ خامه با تارها می شود.امروزه گلیم شیرکی پیچ به شکل گلیم وقالی بافته می شود که درموضع خود منحصر به فرد است در حالی که در گذشته فقط به صورت گلیم بافته می شده است.
بافت گلیم در جوامع عشایری و روستایی تقریبآ حالت حرفهای غیر دایم و فصلی دارد. گلیم و گلیمفرشهای شیرکی پیچ که در کرمان به آن سوزنی هم میگویند بخش مهمی از درآمد ساکنان سیرجان را تولید میکند. ۱۴در سال ۸۹ خورشیدی هزار بافنده فرش و گلیم «شیرکی پیچ» در سیرجان بافت فعال هستند که محصولات خود را روی هفت هزار دار گلیم میبافند. با توجه به تقاضا تولید و صادرات رو به رشد این گلیم تعداد بافندگان آن نیز در سالهای اخیر در سیرجان و حومه آن به 6-7 هزار نفر افزایش یافته است.
شیرکی پیچ ظاهری شبیه به قالی دارد و همانند قالی با گره بافته می شود و برخلاف دیگر انواع گلیم که پود باعث تکمیل و نماینده نقوش می شود در این جا پود تنها نقش اتصال تارها را برعهده دارد و همیشه در پشت گوشت(پرز) گلیم مخفی است و قابل روییت نمی باشد.بافت بردار بر آن گذاشته می شود.
گره این گلیم نیز بر دو نوع است:
1.گره متن: با این گره نخ رنگی از روی دو تار می گذرد سپس به پشت برگردانده می شود و از زیر رشته اصلی رویی عبور و ایجاد گره می کند.
2. گره آبدوزی: در این گره پود دوبار روی تار قرار می گیرد و خط پهن تری ایجاد می کند.
این گلیم خوش نقش و نگار که ازآن برای تولید کیف، تابلو، رو یه صندلی و چیزهای دیگر استفاده میشود، در سالیان گذشته بخشی از صادرات غیرنفتی کشور را تشکیل میداد و در بازار برخی کشورها مشتریان خاص خود را داشت و مسئولین درصددند با احیای این هنر، این محصول را بار دیگر به بازارهای جهانی معرفی کنند.
ابزار بافت:
دار: الف) دارعمودی ب) دارافقی (این دار در بین عشایر متداول تر است)
نخ : الف) تار(پنبه) ب) پود(پشم)
دفتین
قلاب
کارد
نقوش و طرح ها:
نقوش این گلیم بنا بر امکانات و طریقه بافت خاص خود گاها از حالت هندسی فراتر رفته و تقریبا نیم گردان می شوند. معمولا تقارن در نقوش وجود دارد اما در مواردی هم هماهنگی و توازن از نقوش غیر متقارن بدست می آید. نقش بته جقه با دو گل گرد در میان نقوش شیرکی پیچ دیده می شود و از لحاظ دوردارر بودن نقش قابل اهمیت است.
حاشیه ها اغلب زنجیره ای و مرکب از یک شکل هندسی مکرراند که بین دو خط موازی (آبدوزی) قرار می گیرند که آنها را حاشیه چرخی نیز می نامند. در گلهای متن(کشمیری - موسی خانی - سماوری - حشمتی - گلدانی و درختی) مشهورترند. این گلیم با ترنج وسط کمتر دیده می شود و نقش های رایج دیگر آن عبارتند از: قارا - لاله عباسی - گل کرمانی و جفت گل.
رنگ در شیرکی پیچ :
رنگ های معمولا پخته و متمایل به تیره و شامل:
1.قرمز لاکی(روناس ، خشخاش، گیلاس و قرمزدانه)
2.رنگ آبی (نیل و پوست بادمجان(
3. رنگ زرد (زعفران، زردچوبه و پوست انار(
4.رنگ نارنجی (نخ رنگ روناسی را در جوشانده پوست انار می زنند)
5.رنگ سبز تیره (برگ گردو، زرد+نیل)
6.رنگ قهوه ای(طبیعی، تنباکو، پوست گردو، برگ بنه(
7.رنگ مشکی(طبیی، پوست گردو(
بزرگترین گلیم شیرکیپیچ و پته جهان با ابعاد ۶٫۳۰ در ۱۰ متر توسط هزار قالیباف کرمانی در خردادماه 90 تهیه و در نمایشگاه بینالمللی صنایع دستی به نمایش گذاشته شد.
سال های اخیر درسیرجان و اطراف آن ، باتوجه به در خواست تولید و صادرات این گلیم تعداد بافندگان این شهر نیز به 6-7هزار نفر افزایش پیدا کرده است.
|